Zniesławienie a zniewaga

Wśród przestępstw przeciwko czci i nietykalności cielesnej ustawodawca wyszczególnił m.in. zniewagę i zniesławienie. Te dwa przestępstwa często są ze sobą mylone. Choć oba godzą w dobra osobiste pokrzywdzonego, istnieje między nimi duża różnica. Na czym polega? 

Zniesławienie 

Zniesławienie stypizowane jest w art. 212 Kodeksu karnego. Polega na pomówieniu innej osoby, grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. 

Pomówienie może być realizowane nie tylko ustnie, ale również pisemnie lub nawet gestem. Jest to przypisywanie pomawianemu postępowania lub właściwości, które oceniane są przez społeczeństwo negatywnie i tym samym narażenie na poniżenie w opinii publicznej lub na utratę przez pokrzywdzonego potrzebnego zaufania. 

Może mieć postać (na przykład): 

• komentarza czy postu na forum internetowym lub portalu społecznościowym, 

• wypowiedzi w radiu czy telewizji, 

• artykułu prasowego, 

• wiadomości tekstowej, 

• przytaknięcia publicznie innej osobie, której wypowiedź nosi znamiona zniesławienia. 

Aby doszło do popełnienia przestępstwa zniesławienia, poniżające komunikaty muszą być dostępne dla większego grona osób, a nie jedynie dla osoby pomawianej. 

W przypadku gdy sprawca dopuszcza się pomówienia za mocą środków masowego komunikowania (np. za pośrednictwem pracy, Internetu, telewizji), ustawowe zagrożenie karą jest wyższe. 

Zniewaga 

Zniewaga to czyn zabroniony stypizowany w art. 216 Kodeksu karnego i polega na znieważeniu innej osoby w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła. 

Tak jak w przypadku zniesławienia, gdy znieważenie nastąpiło poprzez środki masowej komunikacji, ustawodawca przewidział wyższe zagrożenie karą. 

Zniewaga to zachowanie mające obrazić lub ośmieszyć daną osobę (obiektywnie, mając na uwadze obowiązujące normy społeczne, nie zaś w subiektywnej ocenie znieważanego) i może być wyrażona ustnie, pisemnie czy gestem, np. poprzez: 

• wypowiedź skierowaną do znieważanego lub innej osoby, o której wiemy, że przekaże ją znieważanemu, 

• wiadomość tekstową, 

• oplucie, 

• pokazanie gestu uznawanego powszechnie za obelżywy, 

• spoliczkowanie (w takiej sytuacji zachowanie wypełni znamiona nie tylko zniewagi, ale również przestępstwa naruszenia nietykalności cielesnej). 

W odróżnieniu od zniesławienia, zniewaga nie musi być okazana publicznie - może być wyrażona zarówno: 

• w obecności osoby znieważanej, 

• pod jej nieobecność, ale publicznie, 

• jak i niepublicznie i pod nieobecność osoby znieważanej, ale w zamiarze, aby zniewaga do niej dotarła.

Podsumowanie 

Zasadnicza różnica pomiędzy zniewagą a zniesławieniem polega na kręgu podmiotów, które mogą zostać pokrzywdzone tymi przestępstwami - znieważyć można jedynie osobę fizyczną, a zniesławić także osoby prawne czy instytucje; nadto zniesławienie musi móc dotrzeć do szerszego grona odbiorców, zaś zniewaga może być skierowana jedynie do pokrzywdzonego. 

Nie ma jednak przeszkód, aby jedno zachowanie wyczerpało znamiona i zniesławienia, i zniewagi. 

Należy też pamiętać, że nawet jeśli zachowanie nie będzie nosiło znamion zniesławienia lub jego bezprawność została wyłączona na podstawie art. 213 Kodeksu karnego, wciąż możliwe jest przypisanie sprawcy zniewagi. 

Zarówno zniewaga, jak i zniesławienie są przestępstwami ściganymi z oskarżenia prywatnego. O odpowiedzialności karnoprawnej za te czyny, a także o sposobach dochodzenia roszczeń z tytułu zniewagi i zniesławienia na drodze cywilnoprawnej piszę w tym tekście. 

Jeśli zostałeś pokrzywdzony przestępstwem zniesławienia lub zniewagi albo jeśli toczy się wobec Ciebie postępowanie o te czyny, zapraszam do kontaktu. Prowadzę zarówno sprawy karne o zniesławienie i zniewagę, jak i postępowania cywilne o naruszenie dóbr osobistych.